Padaczka, czyli epilepsja jest chorobą ośrodkowego układu nerwowego, która charakteryzuje się niekontrolowanymi wyładowaniami bioelektrycznymi. Powstająca w ten sposób „burza elektryczna” w mózgu może dawać różnorodne objawy, z których najczęstszymi i zarazem najbardziej charakterystycznymi są drgawki, czyli mimowolne ruchy kończyn związane z utratą przytomności.
Pierwsza pomoc przy padaczce
Typowy napad padaczki trwa około 2-3 minut. Chory nagle traci przytomność, upada, następuje gwałtowne napięcie mięśni całego ciała, podczas którego często obserwuje się odgięcie głowy do tyłu i wyprężenie kończyn. W tym czasie występują kilkudziesięciosekundowe bezdechy, co powoduje narastanie sinicy. Po kilku, kilkunastu sekundach ciałem wstrząsają silne uogólnione drgawki kończyn i głowy. Chory może wtedy przygryźć język, a także bezwiednie oddać mocz. Po ustąpieniu drgawek powoli wraca oddech, ustępuje zasinienie, ale jeszcze przez jakiś czas osoba może być nieprzytomna, senna lub rozkojarzona. Zwykle potrzebuje około 30 minut, by zacząć logicznie myśleć.
Na czym polega pierwsza pomoc przy ataku padaczki?
Pierwsza pomoc w napadzie padaczki polega na przytrzymaniu głowy w taki sposób, by nie uderzała o podłoże, ale jednocześnie mogła „drgać” z resztą ciała. Nie wolno wkładać nic miedzy zęby, ani ograniczać drgawek. Odsuwamy wszystkie niebezpieczne przedmioty w pobliżu osoby, która doznaje napadu padaczki i czekamy, aż przejdzie. Atak padaczki zwykle trwa nie dłużej niż 5 minut.
Atak padaczki a stan padaczkowy
Pojedynczy atak padaczki nie jest niebezpieczny dla życia. Stan padaczkowy już tak!
Stan padaczkowy stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia i charakteryzuje się bardzo długimi wyładowaniami (nawet od 10 do 30 minut), bądź też ataki następują, jeden po drugim, bez odzyskiwania przytomności między nimi. Stan padaczkowy wymaga natychmiastowej interwencji.
Pierwsza pomoc w razie napadu padaczki, która trwa dłużej niż 5 minut wymaga wezwania Zespołu Ratownictwa Medycznego.
Dlaczego trzeba udzielić pierwszej pomocy w ataku padaczki?
Udzielanie pierwszej pomocy podczas ataku padaczki jest niezwykle ważne z kilku powodów:
- Bezpieczeństwo chorego. Podczas ataku padaczki osoba może stracić kontrolę nad swoim ciałem i może dojść do upadku lub urazu. Udzielając pierwszej pomocy, możemy zminimalizować ryzyko obrażeń.
- Zapobieganie obrażeniom. Osoba znajdująca się w stanie padaczki może w czasie drgawek uderzyć się, co może prowadzić do kontuzji lub urazu głowy, twarzy lub innych części ciała. Odpowiednie ułożenie poszkodowanego może zminimalizować ryzyko urazu.
- Utrzymanie prawidłowego oddychania. W niektórych przypadkach podczas ataku padaczki może dojść do krótkotrwałego zatrzymania oddechu. Udzielając pierwszej pomocy, możemy pomóc w utrzymaniu prawidłowego rytmu oddychania.
- Skrócenie czasu trwania ataku. W niektórych przypadkach właściwa interwencja podczas ataku padaczki może pomóc skrócić czas trwania samego ataku.
- Zapewnienie wsparcia emocjonalnego. Osoba doświadczająca ataku padaczki może być przerażona, zdezorientowana i nieświadoma swojego otoczenia po zakończeniu ataku. Udzielając pierwszej pomocy, możemy pomóc w uspokojeniu i zapewnieniu wsparcia emocjonalnego.
- Zabezpieczenie dróg oddechowych. W niektórych przypadkach język może się zablokować podczas ataku, co może prowadzić do problemów z oddychaniem. Właściwe ułożenie i zabezpieczenie dróg oddechowych może pomóc uniknąć tego rodzaju problemów.
- Zapewnienie właściwej opieki medycznej. Udzielając pierwszej pomocy, możemy również monitorować stan osoby po ataku i ocenić, czy konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem lub wezwanie pomocy medycznej.
Pierwsza pomoc w ataku padaczki – schemat
Schemat postępowania pozwoli na prawidłową pierwsza pomoc w razie napadu padaczki.
W pierwszym odruchu powinniśmy usunąć wszelkie przedmioty, które mogą być niebezpieczne dla chorego. Nie tylko meble, ale również biżuteria czy okulary.
Trzymamy głowę, ale z pewnym luzem. W padaczce pierwsza pomoc polega na trzymaniu głowy tak, by ona nadal współpracowała z resztą ciała, które w wyniku wyładowania nadal się porusza. W zasadzie to byłoby na tyle, czekamy do 5 minut. Wówczas padaczka powinna ustąpić.
Dokonujemy oceny funkcji życiowych w taki sposób, który wyuczony jest na kursach pierwszej pomocy. Ocena przytomności, może być bardziej intensywna (mocna, dłuższa, pobudzająca stymulacja bólowa na klatce piersiowej). Wykonujemy ją poprzez tarcie pięścią o mostek klatki piersiowej, do uzyskania reakcji). Zwykle człowiek na tym etapie dość szybko reaguje na takie działania.
Jeżeli mamy wątpliwości, musimy odchylić głowę do tyłu i podjąć ocenę oddechu. Oddech po ataku padaczki powinien być wyraźny i intensywny. W ciągu kilkunastu sekund jego obecność nie powinna stanowić wątpliwości. Ocenę oddechu trzeba wykonać na spokojnie przez 10 sekund, gdyż zapisane jest w ERC, że Nagłe Zatrzymanie Krążenia mogą poprzedzać drgawki.
Należy więc po ustąpieniu drgawek dokładnie ocenić parametry poszkodowanego, aby tego nie przeoczyć i wykazać się w tej sytuacji odpowiednią cierpliwością. Sytuacje te są bardzo skrajnie rzadkie, więc należy unikać „reanimowania” stanu po epilepsji.
Pierwsza pomoc przy padaczce to przede wszystkim izolacja i obserwacja
Pierwsza pomoc w razie napadu padaczki polega na tym, by po ustąpieniu wyładowań ułożyć człowieka w pozycję bezpieczną.
Nie jest to konieczne, gdy osoba dość szybko dochodzi do siebie. Czasem jednak zmęczenie napadem jest tak mocne, że warto takiego człowieka ułożyć na boku. Dzięki temu, w sposób kontrolowany zregeneruje się, a wylatująca ślina lub krew z przygryzionego języka uchodzić będzie na zewnątrz. Nie spodziewamy się dużych ilości, ale faktycznie pojawić się mogą oba płyny.
Atak padaczki a przygryzienia języka
Do przygryzienia języka lub wargi dochodzi często. Natomiast nie zagraża to życiu czy zdrowiu. Występuje również szczękościsk, dlatego nie ma możliwości wykonywania u poszkodowanego innych czynności, jak trzymanie głowy podczas wyładowań. Nie wkładamy więc nic do ust, a ślinę czy krew po prostu wycieramy np. chusteczką czy ubraniem poszkodowanego. Pracując blisko 17 lat w ZRM nie spotkałem się z całkowitym odgryzieniem języka podczas napadu epilepsji.
Czego nie wolno robić przy ataku padaczki?
Nie wolno wkładać niczego do ust. Dużo osób proboje przytrzymać palcami szczeki, lub wkłada twarde przedmioty z myślą o zapobiegnięciu odgryzienia języka. Jednak takie działanie może spowodować uszkodzenie zębów, jamy ustnej lub nawet odgryzienie palców.
Nie próbuj powstrzymać drgawek. Nie staraj się powstrzymywać drgawek, ponieważ może to prowadzić do kontuzji twojej lub poszkodowanego. Drgawki są niekontrolowane i powstrzymanie ich jest trudne. Do tego niekontrolowane skurcze mięśni są silniejsze niż świadome ich napinanie, więc najczęściej i tak nikt nie ma tyle siły.
Nie podawaj płynów ani jedzenia. Podczas ataku osoba może stracić przytomność i ryzyko zadławienia jest duże. Nie podawaj jej żadnych płynów ani jedzenia.
Nie odchodź od razu po tym, jak miną drgawki. Pozostań do końca i obserwuj. Po ataku epilepsji trzeba długo do siebie dochodzić, dlatego osoba poszkodowana co najmniej pół godziny nie będzie świadoma i samodzielna.
Nie stawiaj w pozycji wyprostowanej. Po ustaniu drgawek, nie stawiaj osoby w pozycji wyprostowanej. Zamiast tego, ułóż ją w pozycji bocznej ustalonej, aby uniknąć zadławienia w przypadku wymiotów.
Nie podkładaj nic pod głowę. Może to utrudniać oddychanie.
Kiedy wezwać zespół ratownictwa medycznego w przypadku napadu epilepsji?
Najważniejsza jest świadomość tego co się dzieje. Jeżeli wiemy, że dany człowiek choruje na padaczkę, udzielamy pierwszej pomocy tak, jak opisaliśmy powyżej. Jeżeli więc po kilku minutach napady ustąpią, nie powtórzą się i wiemy że choroba jest zdiagnozowana, nie ma przy tym urazów głowy, a człowiek zaczyna dochodzić do siebie, wówczas potrzebujemy ok. 30 minut, by rozmowa była wiarygodna.
Poszkodowany będzie splątany. Na proste pytania nie odpowie wiarygodnie – potrzebuje czasu, by dojść do siebie. Niemniej poprawa orientacji powinna być z minuty na minutę widoczna, a człowiek ten nie może wykazywać cech udaru. W takiej sytuacji, jeżeli dysponujemy warunkami, mamy 30 minut i miejsce do odpoczynku (kanapa, pokój socjalny itp.) możemy wstrzymać się z wzywaniem pogotowia ratunkowego do momentu, aż minie wspomniane 30 minut. Wówczas, jeżeli jego orientacja co do miejsca i czasu nie budzi wątpliwości, pytamy się jak mu pomóc. Tłumaczymy, co się wydarzyło wcześniej (atak padaczki), a następnie pomagamy tej osobie, wg potrzeb.
Najlepiej, by udał się do lekarza POZ, celem potwierdzenia dobrego stanu zdrowia oraz, by lekarz skierował go do neurologa.
Wezwanie zespołu ratunkowego następuje wówczas, kiedy atak epilepsji wydłuża się powyżej 5 minut, jest pierwszym tego rodzaju zdarzeniem, lub nie wiemy czy choruje na padaczkę. Wzywamy ZRM, jeżeli ataki w krótkim czasie się powtórzą lub w wyniku upadku doszło do urazu głowy. Wzywamy również, gdy nie ma poprawy lub po upływie 30 minut mamy wątpliwości co do jego orientacji, świadomości.
