Wstrząs to zjawisko nieodpowiedniej ilości krwi krążącej w organizmie.
Pierwsza pomoc w wstrząsie polega na ocenie przyczyny takiego stanu i określenie, czy na pewno już doszło do wstrząsu. Definicją wstrząsu jest stan, w którym dochodzi do krytycznego zmniejszenia zaopatrzenia narządów w krew. Wiąże się to z zmniejszonym dostarczaniem tlenu i innych niezbędnych substancji do narządów. Sytuacja ta jest skrajnym, bardzo dynamicznie postępującym stanem zagrożenia życia. Wymaga szybkiej, specjalistycznej interwencji medycznej, a pierwsza pomoc w wstrząsie jest bardzo trudna.
Zaburzeń prowadzących do wstrząsu jest wiele. W zależności od tego, jaka jest przyczyna, musimy zastosować odpowiednie działanie.
Rodzaje wstrząsów:
🟢❤️➡️ zaburzenia pracy serca (np. zawał, zaburzenia rytmu serca)
wstrząs kardiogenny
🟢❤️➡️ niedobór krwi (np. masywne krwawienie, odwodnienie)
wstrząs hipowolemiczny
🟢❤️➡️ reakcje alergiczne
wstrząs anafilaktyczny
🟢❤️➡️ wstrząs anafilaktyczny to zaburzenie przewodnictwa w wyniku np. uszkodzenia rdzenia w kręgosłupie
wstrząs neurogenny
🟢❤️➡️ ogólnoustrojowe zaburzenia w funkcjonowaniu narządów spowodowane endotoksynami, bakteriami itp.
Czy na pewno poszkodowany jest w wstrząsie?
Drugą rzeczą, na którą musimy zwrócić uwagę jest poziom lub faza, w której poszkodowany się znajduje. Pierwsza pomoc w wstrząsie jest inna i bardziej agresywna, niż w momencie, kiedy organizm kompensuje jego potencjalną przyczynę. Można też stwierdzić, ze nie wszystko, prowadzi do wstrząsu. Czasem to dość długa droga przed pacjentem, nim do tego wstrząsu dojdzie.
W jaki więc sposób będziemy określać moment, w którym uznamy wstrząs za obecny.
W pierwszej pomocy wstrząs możemy określić poprzez:
- niski poziom ciśnienia krwi,
- bladość skóry,
- pot i jej wilgotność,
- szybkie bicie serca,
- zaburzenia świadomości
- strach czy lęk.
Jeżeli więc nie pojawią się te objawy, organizm kompensuje niedobór krwi lub radzi sobie z problem samodzielnie lub przy naszej pomocy to nie mówimy jeszcze o pierwszej pomocy w wstrząsie.
Przykłady sytuacji, w których można spodziewać się wstrząsu
🟢 Rana cięta palca – zwykle jest tak mała, że nie ma wręcz prawa prowadzić do zagrożenia życia – nie ma mowy o wstrząsie.
🟡 Rana cięta większego naczynia – krwotoki i hipowolemia – odpowiednio opatrzona rana również nie będzie prowadzić do wstrząsu.
🔴 Jednak niezałożony opatrunek nie powstrzyma agresywnego krwawienia, a więc zacznie krwi ubywać. Organizm zacznie się bronić i to co zostanie, będzie centralizował – do pewnego momentu wystarczy, ale kiedy zabraknie krwi, narządy przestaną funkcjonować – np. nerki, serce, mózg
⚫ ostatnim etapem będzie Nagłe Zatrzymanie Krążenia.
Pierwsza pomoc we wstrząsie wymaga działania adekwatnego do sytuacji
Na wszystkich tych etapach trzeba reagować adekwatnie, tak by nie doszło do pogorszenia się stanu zdrowia lub by nie doszło do wstrząsu.
Jeżeli zauważymy, że mamy do czynienia ze wstrząsem, możemy pomóc poszkodowanemu kładąc go na plecach i unosząc nogi do góry (pozycja przeciwwstrząsowa). Możemy również pozostawić go w pozycji leżącej na wznak. Jest to powód do wyciągnięcia człowieka z samochodu, jeżeli uznamy, że jest w wstrząsie. Działanie to ma wspomagać naturalny mechanizm centralizacji krążenia. Należy również kontrolować oddech i w razie konieczności rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową. Dodatkowo powinniśmy zadbać o termoizolację.
Pierwsza pomoc we wstrząsie a problemy kardiologiczne i urazy
Należy również pamiętać, by w problemach kardiologicznych, miejscowych urazach głowy oraz klatki piersiowej raczej szukać pozycji siedzącej.
Niemniej ostateczną decyzję co do komfortu podejmuje poszkodowany.
Nie powinien on poruszać się. Najlepiej przyjąć pozycję siedzącą lub półsiedzącą lub taką, która jest dla niego komfortowa i czekać na pomoc (we wstrząsie).
Wstrząsu nie należy mylić z podobnie brzmiącym, aczkolwiek zupełnie innym pojęciem, jakim jest „wstrząśnienie mózgu”. Najczęściej wymawiane jest jako „wstrząs mózgu” lub „szok”. Wstrząśnienie mózgu definiujemy jako zaburzenia w wyniku zadziałania siły np. upadku, uderzenia, urazu głowy.
